Bệnh viêm gan siêu vi B có khả năng lây truyền từ mẹ sang con, qua đường tình dục, qua việc truyền máu hoặc chế phẩm máu nhiễm siêu vi B, dùng chung kim tiêm, người ta còn có thể bị nhiễm siêu vi B vì xăm mình, châm cứu, xỏ lỗ tai... với vật dụng không được vô trùng.

Các phương pháp phòng ngừa bệnh viêm gan siêu vi B

• Không dùng kim chung với người khác.
• Quan hệ tình dục an toàn.
• Không dùng chung các vật dụng  vệ sinh cá nhân có dính máu và dịch tiết của người khác.
• Nhân viên y tế phải thận trọng khi tiếp xúc với máu, giữ gìn vệ sinh an toàn.
• Giữ gìn sức khỏe tổng quát.
• Từ bỏ bia rượu.

Cách tốt nhất là tiêm chủng vaccine phòng viêm gan B. Chích ngừa không chỉ giúp phòng ngừa bệnh này mà còn gián tiếp phòng ngừa ung thư gan. Tuy nhiên, do nước ta có tỉ lệ nhiễm HBV cao, nên trước khi chích ngừa cần phải thử máu xem đã bị nhiễm hay chưa. Xét nghiệm tối thiểu cần làm là HBsAg và anti-HBs. HBsAg cho biết có bị nhiễm hay không, còn anti-HBs cho biết cơ thể đã được bảo vệ hay chưa. Khi cả hai xét nghiệm này âm tính thì mới chích ngừa. Còn HBsAg (-), antiHBs (+), nghĩa là bệnh nhân đã nhiễm nhưng đã khỏi bệnh, cơ thể đủ sức tạo được kháng thể bảo vệ thì không cần thiết phải chích ngừa.

Những ai cần chích ngừa vaccin viêm gan siêu vi B

• Tất cả trẻ sơ sinh, trẻ em.
• Các nhân viên y tế.
• Những người có quan hệ tình dục không an toàn.
• Những người nghiện chích ma túy.
• Những người sống chung nhà với người bị nhiễm siêu vi B.
• Những người đi du lịch tới vùng có tỷ lệ nhiễm siêu vi B cao.
• Bệnh nhân đang được thẩm phân phúc mạc hay chạy thận nhân tạo.
• Bệnh nhân có rối loạn đông máu, cần truyền các yếu tố đông máu.

Lịch chích ngừa vaccin viêm gan siêu vi B

• Lịch chích ngừa cơ bản: 3 mũi 0, 1 và 6 tháng (mũi thứ hai cách mũi đầu 1 tháng, mũi thứ ba cách mũi đầu tiên 6 tháng)
• Lịch chích ngừa nhanh: 4 mũi 0, 1, 2 và 12 tháng.
• Đối với người lớn, khi cần có hiệu quả bảo vệ nhanh thì chích vào các ngày 0, 7, 21 và một mũi tiêm nhắc lại sau mũi đầu tiên 12 tháng.
• Trẻ em: chủng ngừa ngay sau sinh (tốt nhất trong 24 giờ sau sinh,) và nhắc lại vào tháng thứ 2, 4, 6, và năm 12-13 tuổi. Cần chủng ngừa trong vòng 24 giờ sau sinh ở những bé có mẹ bị nhiễm HBV.

Hiệu quả của chích ngừa vaccin viêm gan siêu vi B

-         Kiểm tra hiệu quả thường nên thực hiện một hoặc hai tháng sau khi chích ngừa đủ ba mũi (trừ trường hợp các bé sinh bởi mẹ bị đã bị nhiễm viêm gan B, thì thử ở tuổi từ 9 đến 15 tháng) bằng cách thử mức HbsAb. Cho tới nay, nếu mức kháng thể HBsAb này cao hơn 10 IU/L, thì bệnh nhân được coi như đã được bảo vệ. Nếu không có đáp ứng hoặc kháng thể thấp thì có thể chích bổ sung 1-2 lần nữa.

-         Chích đủ liều, đúng thời gian thì hơn 90% người đã chích được bảo vệ ít nhất 10-15 năm do đó không cần phải chích nhắc lại sớm hơn.

-         Mức độ kháng thể chống với viêm gan B thường giảm theo thời gian. Tỉ lệ đáp ứng với thuốc chủng giảm đi một cách đáng kể ở những bệnh nhân bị xơ gan, suy thận mạn tính, suy giảm miễn dịch và những người được cấy ghép các bộ phận cơ thể. Ở những bệnh nhân lọc máu kinh niên, tỉ lệ đáp ứng với thuốc chủng chỉ có khoảng 50 đến 60%. Do đó, ở những bệnh nhân này cần phải kiểm tra mức HBsAb hàng năm để chích nhắc khi HBsAb giảm xuống dưới 10 IU/L.

BS NGUYỄN THỊ NGỌC DUNG