Sa sút trí tuệ do mạch máu là thuật ngữ khái quát mô tả những suy giảm trong chức năng nhận thức do các vẫn đề ở mạch máu nuôi dưỡng não gây ra. Tỷ lệ sa sút trí tuệ do mạch máu đi từ 1 – 4% ở người trên 65 tuổi. Nguy cơ tăng rõ rệt theo tuổi. 

Tỷ lệ sa sút trí tuệ do mạch máu đi từ 1 – 4% ở người trên 65 tuổi

Triệu chứng

Các triệu chứng của sa sút trí tuệ do mạch máu có thể khác nhau tuỳ theo vùng não bị ảnh hưởng. Người bệnh có thể biểu hiện:

• Lú lẫn và lúng túng
• Những vấn đề về ngôn ngữ và trí nhớ
• Đi đứng không vững, dễ ngã
• Tiểu rắt, tiểu gấp hoặc tiểu không tự chủ
• Thay đổi tính cách và tâm trạng

Một trong những triệu chứng sớm nhất của sa sút trí tuệ do mạch máu là giảm sút khả năng tổ chức tư duy hoặc hành động, khiến người bệnh khó theo dõi nhiều việc cùng một lúc hoặc khó truyền đạt các chi tiết theo thứ tự. Một số dạng sa sút trí tuệ do mạch máu diễn ra dần dần và dễ bị nhầm với bệnh Alzheimer. Một điểm khác biệt là giảm trí nhớ là một trong những triệu chứng đầu tiên của bệnh Alzheimer, trong khi các vấn đề về về trí nhớ thường xảy ra muộn hơn trong tiến triển của sa sút trí tuệ do mạch máu.

Nguyên nhân

Hay gặp nhất là hẹp hoặc tắc hoàn toàn một hay nhiều mạch máu dẫn lên não. Những nguyên nhân khác gồm

• Huyết áp thấp
• Tổn thương não do xuất huyết não
• Tổn thương mạch máu do những rối loạn như lupus ban đỏ hoặc viêm động mạch thái dương

Sa sút trí tụê do mạch máu thường xảy ra đồng thời với bệnh Alzheimer. Nói cách khác, phần lớn người bị sa sút trí tuệ do mạch máu đều bị bệnh Alzheimer ở mức độ nào đó.

Xét nghiệm và chẩn đoán

• Các xét nghiệm hình ảnh như chụp cắt lớp vi tính (CT), Chụp cộng hưởng từ (MRI), siêu âm Doppler để phát hiện các bất thường của mạch máu não.
• Các tét tâm thần kinh kiểm tra khả năng định hướng, hồi tưởng, chú ý, tính toán và ngôn ngữ. Một điểm khác biệt với bệnh Alzheimer là trong sa sút trí tuệ do mạch máu, bệnh nhân không bị các vấn đề về trí nhớ.

Điều trị

Hiện chưa có biện pháp chữa khỏi sa sút trí tuệ do mạch máu. Tuy nhiên, các thuốc điều trị bệnh Alzheimer, như chất ức chế cholinesterase (donepezilm, galantamine, rivastigmine), memantine (Namenda)… cũng tỏ ra có ích cho người bị tình trạng này. Y học phương Đông là 1 kho tàng quý báu, tổng kết kinh nghiệm của nhân dân. Nó đóng góp rất lớn vào việc phong bệnh và chữa bệnh đặc biệt là những bài thuốc cổ phương được lưu truyền qua các thế kỷ bằng sự ghi chép, tuyền miệng. Nó có sức sống mãnh liệt được biểu hiện qua hiệu quả ứng dụng trên lâm sàng. Y học cổ truyền Ấn độ đã đánh giá rất cao cây Rau đắng biển với bệnh suy thoái não và sa sút trí tuệ. Họ gọi là "cây trí tuệ". Ở Việt Nam cũng đã có sản phẩm từ cây rau đắng biển này với tên gọi "tăng trí nhớ TL", ngoài ra còn có sản phẩm Dưỡng mạch kiện não của viện lão khoa Quốc gia cũng có thể đáp ứng nhu cầu chữa bệnh sa sút trí tuệ do mạch máu não với thành phần là: Rutin, Đương Quy Vĩ, Giảo Cổ Lam, Cam Thảo...Có tác dụng bền vững thành mạch máu, hoạt huyết, phòng ngừa nhồi máu cơ tim, đau thắt ngực, tai biến mạch máu não. Giúp ăn ngủ tốt, giúp tăng cường hoạt động trí óc, minh mẫn, tỉnh táo. Hỗ trợ điều trị đau đầu, hoa mắt,hóng mặt,mất ngủ. Phòng ngừa chứng suy giảm trí nhớ người cao tuổi.

Phòng bệnh

• Giữ huyết áp trong giới hạn bình thường.
• Giảm lượng cholesterol trong máu bằng chế độ ăn và thuốc.
• Phòng ngừa bệnh tiểu đường với chế độa ưn hợp lý và tập thể dục đều đặn.