Giới thiệu
Tên khoa học: Verbena officinalis L
Tên gọi khác: Mã tiền thảo, nhả tháng én (theo tiếng Tày), rgồ mí (theo tiếng K’Ho) và verveine (theo tiếng Pháp).
Đặc điểm hình thái
- Thân cây: Cỏ roi ngựa là cây thân thảo, sống lâu năm, mọc thành bụi, cao khoảng 10cm đến hơn 1 mét. Thân cây mọc thẳng đứng và thường có lông bao phủ.
- Lá: Lá mọc đối, dài khoảng 2 – 8 cm, rộng khoảng 1,4 cm, có hình lông chim với mép lá có răng cưa. Lá không có cuống hoặc cuống rất ngắn.
- Hoa: Hoa nhỏ, màu xanh hoặc xanh pha tím, mọc thành chùm dài ở ngọn cây. Hoa lưỡng tính, có nhiều bông hình sợi không đều nhau, các lá bắc đều có mũi nhọn.
- Quả: Quả nang chứa 4 hạt nhỏ, không có nội nhũ.
Những đặc điểm hình thái này giúp nhận diện và phân biệt cỏ roi ngựa với các loài thực vật khác trong tự nhiên.
Nguồn gốc
Cỏ roi ngựa có nguồn gốc từ châu Âu và Bắc Mỹ. Tại Việt Nam, cây mọc hoang nhiều ở các ven đường, đồi núi và tập trung chủ yếu ở các tỉnh Lạng Sơn, Hòa Bình, Sơn La…
Bộ phận sử dụng
Toàn bộ cây cỏ roi ngựa, bao gồm cả phần trên mặt đất và rễ, đều được sử dụng làm dược liệu.
Thành phần hóa học chính
Cỏ roi ngựa chứa các thành phần hóa học chính như:
- Flavonoid: bao gồm verbenalin và hastatoside.
- Glycoside đắng: như verbenalin.
- Tinh dầu: chứa citral và geraniol.
Ngoài ra, cây còn chứa tannin và các hợp chất phenolic khác.
Công dụng
Cỏ roi ngựa được sử dụng trong y học cổ truyền với các công dụng sau:
- Hoạt huyết, thông kinh: giúp điều hòa kinh nguyệt và giảm đau bụng kinh.
- Thanh nhiệt, giải độc: hỗ trợ điều trị các bệnh viêm nhiễm và sốt.
- Lợi tiểu: giúp giảm phù thũng và hỗ trợ chức năng thận.
- Chữa cảm lạnh, viêm họng: giảm triệu chứng cảm lạnh và viêm họng.
- Chữa viêm da, lở ngứa: giảm viêm và ngứa trên da.
Cách dùng, liều lượng
Cỏ roi ngựa có thể được sử dụng dưới dạng:
- Nước sắc: dùng 10-15g cỏ roi ngựa khô, sắc với nước và uống trong ngày.
- Trà thảo mộc: pha 10-15g cỏ roi ngựa khô với nước sôi, uống như trà.
- Thuốc đắp: dùng lá tươi giã nát, đắp lên vùng da bị viêm hoặc bong gân.
Lưu ý: Việc sử dụng cỏ roi ngựa cần tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia y học cổ truyền để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
