Viêm tụy là tình trạng viêm xảy ra khi các men tiêu hóa của tụy bị hoạt hóa ngay trong tuyến và tấn công vào chính mô tụy.
Dấu hiệu và triệu chứng
Viêm tụy cấp
Đau nhẹ hoặc dữ dội ở vùng thượng vị, có thể xuyên ra sau lưng hoặc lan lên vai. Đau có thể liên tục trong vài giờ hoặc thậm chí vài ngày, tăng lên khi uống rượu hoặc ăn. Buồn nôn và nôn, sốt, mạch nhanh, chướng bụng. Trong những trường hợp nặng có thể có mất nước, tụt huyết áp, xuất huyết nội và sốc.
Viêm tụy mạn
Tổn thương tiếp tục ở tụy có thể dẫn đến bệnh mạn tính phá huỷ tụy và các mô lân cận. Bệnh có thể diễn biến trong nhiều năm mà không biểu hiện triệu chứng hoặc chỉ có những cơn đau bụng dữ dội. Ngoài đau, bệnh nhân có thể có những triệu chứng buồn nôn và nôn, sốt, sút cân, phân lẫn mỡ do tiêu hóa kém và kém hấp thu chất dinh dưỡng, tiểu đường.
Viêm tụy di truyền
Đặc trưng bởi các cơn đau, buồn nôn, nôn và sốt kéo dài tư fhai ngày tới 2 tuần và đa số các cơn cấp sẽ tiến triển thành viêm tụy mạn. Bệnh thường xảy ra ở người trẻ dưới 20 tuổi.
Nguyên nhân
- Nghiện rượu: Đây là nguyên nhân hàng đầu gây viêm tụy cấp
- Tất ống tụy do sỏi mật.
- Tăng lipid họăc calci trong máu
- Một số thuốc, gồm thuốc chống viêm steroid và phi steroid, thuốc hạ huyết áp (nhóm thiazid), các kháng sinhnhư tetracycline và sulfonamide, các thuốc ức chế miễn dich như azathioprine và 6-mercaptopurine
- Phẫu thuật, thường là phẫu thuật ổ bụng
- Chấn thương vùng bụng, có thể gây chèn ép tụy vào cột sống
- Nhiễm virus, bao gồm virus sởi, viêm gan và Epstein-Barr virus
- Nhiễm khuẩn
- Ung thư tụy
- Một số bệnh di truyềnvà bất thường gen, nhất là bệnh xơ nang.
Xét nghiệm và chẩn đoán
Viêm tụy cấp
- Xét nghiệm máu, bao gồm xét nghiệm các men tuỵ , công thức máu, xét nghiệm men gan và bilirubin, đường huyết và calci huyết.
- Xét nghiệm hình ảnh gồm siêu âm, chụp cắt lớp vi tính, chụp X quang ổ bụng và ngực để loại trừ các nguyên nhân khác.
Viêm tụy mãn
- Xét nghiệm máu xác định những bất thường liên quan với viêm tụy mạn và loại trừ nguyên nhân viêm cấp
- Xét nghiệm phân đo lượng mỡ trong phân
- Siêu âm
- Chụp X quang ống mật và tụy
- Xét nghiệm chức năng tụy
Điều trị
- Viêm tụy cấp: Điều trị chủ yếu nhằm giảm đau, cho tụy nghỉ ngơi và phục hồi sự cân bằng bình thường của dịch tụy.
- Viêm tụy mạn: Mục tiêu điều trị là nhằm cai nghiện rượu và thuốc, giảm đau và cải thiện các vấn đề về hấp thu.
Phòng bệnh
- Tránh uống quá nhiều rượu
- Bỏ thuốc lá
- Hạn chế mỡ trong chế độ ăn
