Trong những năm gần đây, Cà gai leo ngày càng được ưa chuộng nhờ lợi ích nổi bật cho sức khỏe gan, trở thành cây dược liệu mang lại giá trị kinh tế cao cho nhiều hộ trồng. Tuy nhiên, để cây sinh trưởng tốt, cho năng suất và hàm lượng dược chất ổn định, người trồng cần áp dụng đúng kỹ thuật. Bài viết dưới đây, Tuệ Linh sẽ chia sẻ những kinh nghiệm trồng Cà gai leo đạt chuẩn dược liệu sạch.
Mục lục
Đặc tính sinh trưởng của cà gai leo
Trước đây, Cà gai leo đạt tiêu chuẩn làm thuốc thường được thu hái tự nhiên tại các tỉnh ven biển như Thanh Hóa, Quảng Ngãi, Bình Thuận… Đây là những khu vực có đặc điểm đất pha cát, khả năng thoát nước tốt, khí hậu nắng nhiều, khô nóng kéo dài trong năm – điều kiện rất thuận lợi cho cây Cà gai leo phát triển và tích lũy dược chất.
Trong tự nhiên, Cà gai leo phân bố chủ yếu ở vùng đồng bằng và trung du, thường mọc thành từng đám xen lẫn trong các lùm bụi quanh làng. Cây ưa sáng, sinh trưởng mạnh ở những nơi có nhiều ánh nắng, đất tơi xốp, không bị ngập úng. Khi được trồng đúng điều kiện, cây phát triển khỏe, ra nhiều hoa quả, từ đó cho chất lượng dược liệu cao và ổn định.
Kỹ thuật trồng cây Cà gai leo cho năng suất cao
Kỹ thuật trồng trọt là yếu tố quyết định trực tiếp đến chất lượng và hàm lượng hoạt chất trong cây Cà gai leo. Hiện nay, trong lĩnh vực trồng dược liệu sạch, tiêu chuẩn GACP – WHO (Thực hành tốt trồng trọt và thu hái dược liệu) là tiêu chuẩn duy nhất được Tổ chức Y tế Thế giới công nhận, nhằm đảm bảo nguồn nguyên liệu làm thuốc an toàn, bền vững và hiệu quả.
Theo tiêu chuẩn này, dược liệu phải được kiểm soát nghiêm ngặt từ khâu đất trồng, nguồn nước, cây giống, quy trình chăm sóc, thu hái cho đến sơ chế, bảo quản.
Để trồng Cà gai leo đạt năng suất cao và đảm bảo dược tính, người trồng có thể tham khảo các bước kỹ thuật sau:
Vụ gieo trồng
- Thời điểm gieo hạt và ươm mầm: Từ tháng 1 đến tháng 2 hàng năm.
- Thời điểm trồng Cà gai leo ra vùng canh tác: Từ tháng 2 đến tháng 3 khi thời tiết mát mẻ, mưa nhiều (đầu xuân).
- Thu hoạch Cà gai leo: Tháng 8 đến tháng 9 hàng năm.
Lưu ý: Cà gai leo cần từ 5 đến 6 tháng để đạt hàm lượng dược tính cao.
Chọn đất và chuẩn bị đất
Cà gai leo không quá kén đất, có thể thích nghi với nhiều vùng khí hậu khác nhau, kể cả những khu vực nắng nóng khắc nghiệt như miền Trung. Tuy nhiên, để cây sinh trưởng tốt, cần lưu ý:
- Chọn đất tơi xốp, thoát nước tốt, gần nguồn nước tưới.
- Khu vực trồng phải thông thoáng, nhiều ánh sáng.
- Tránh trồng ở vùng trũng thấp, dễ bị ngập úng.
Trước khi trồng, đất cần được cày xới kỹ, rạch rãnh và lên luống. Đồng thời tiến hành bón lót với tỷ lệ tham khảo:
- 200kg vôi bột
- 3 tấn phân vi sinh
- 10 tấn phân chuồng hoai mục
Chọn giống và nhân giống
Những cây Cà gai leo dùng làm giống cần đảm bảo là cây thuần chủng, với các đặc điểm nhận biết rõ ràng:
- Thân dây leo nhỏ
- Hoa màu trắng
- Quả chín màu đỏ
- Nước sắc có vị đắng nhẹ, dễ uống
Cà gai leo sinh trưởng nhanh và có khả năng tái sinh tốt bằng hạt. Khi chọn hạt giống, nên lấy từ những quả chín đỏ, mọng. Sau khi thu hái, phơi khô đến khi vỏ quả nhăn lại, chuyển sang màu sẫm rồi mới tách hạt.
Để tăng tỷ lệ nảy mầm, hạt nên được ngâm trong nước ấm khoảng 40°C trong 15 phút, sau đó loại bỏ những hạt lép nổi trên mặt nước.
Kỹ thuật nuôi trồng, chăm sóc
Để cây cho năng suất cao mà vẫn đảm bảo an toàn dược liệu, quá trình chăm sóc cần được thực hiện cẩn thận:
- Cách trồng: Khi cây con cao khoảng 10 – 15cm, đem trồng ra ruộng với khoảng cách 30 – 35cm/cây, hàng cách hàng khoảng 0,8m. Sau khi trồng cần tưới nước ngay để giữ ẩm. Nếu trồng vào thời điểm ít mưa, nên tưới 3 ngày/lần vào chiều hoặc tối.
- Bón phân: Ưu tiên sử dụng phân chuồng hoai mục và phân vi sinh. Hạn chế tối đa phân hóa học để không ảnh hưởng đến chất lượng dược liệu và sức đề kháng của cây. Sau khoảng 2 tháng, tiến hành bón thúc nhẹ, bón cách xa gốc để tránh làm tổn thương rễ.
- Tưới nước: Áp dụng phương pháp tưới nhỏ giọt dọc theo luống giúp tiết kiệm nước, cung cấp đủ độ ẩm và hạn chế úng rễ.
- Làm cỏ: Làm cỏ thủ công hoặc dùng chế phẩm sinh học an toàn. Tuyệt đối không sử dụng thuốc trừ cỏ hóa học. Sau khoảng 1,5 tháng, khi tán cây đã phủ kín mặt luống, cỏ dại sẽ giảm đáng kể. Có thể sử dụng màng phủ nilon đen để giữ ẩm và hạn chế cỏ.
Lưu ý: Nên xới gốc 2 – 3 lần mỗi năm để đất thông thoáng, giúp rễ phát triển tốt.
Kỹ thuật thu hái Cà gai leo
Thu hoạch đúng thời điểm là yếu tố quyết định hàm lượng hoạt chất trong Cà gai leo. Thông thường, cây có thể cho 2 vụ thu hoạch:
- Vụ sớm: Khoảng tháng thứ 5, khi cây phát triển mạnh và bắt đầu ra hoa, có thể tỉa cành thu hoạch một phần để cây tiếp tục sinh trưởng tốt.
- Vụ chính: Từ tháng 7 – 8, khi quả chín đỏ. Khi thu hoạch, cắt toàn bộ thân cây, cách gốc 15 – 20cm để cây tái sinh cho vụ sau.
Sau khi thu hái, loại bỏ phần sâu bệnh, cắt dược liệu thành đoạn 3 – 5cm, phơi khô và bảo quản trong lọ kín, đặt nơi khô ráo, thoáng mát.
Thăm quan vùng trồng cà gai leo chuẩn GACP-WHO của Tuệ Linh
Là công ty đầu tiên đưa cây Cà gai leo vào sản xuất thành sản phẩm chuyên biệt cho bệnh viêm gan vi rút B mãn tính, xơ gan, men gan cao, Tuệ Linh hiểu rằng xây dựng vùng dược liệu Cà gai leo sạch phục vụ nhu cầu chữa bệnh của người dân đang ngày càng cấp thiết.
Nhằm xây dựng nguồn dược liệu sạch, ổn định và lâu dài, Tuệ Linh đã đầu tư phát triển vùng trồng cà gai leo đạt chuẩn GACP – WHO tại xã Mỹ Thành, huyện Mỹ Đức, Hà Nội, với diện tích gần 15ha và sản lượng khoảng 1.600 tấn nguyên liệu tươi mỗi năm.
Vùng trồng được quy hoạch riêng biệt, tách biệt hoàn toàn với các khu sản xuất nông nghiệp xung quanh, giúp hạn chế tối đa các tác động tiêu cực từ môi trường bên ngoài.
Vùng dược liệu Cà gai leo sạch đạt chuẩn GACP-WHO tại Mỹ Thành, Mỹ Đức, Hà Nội
Để đạt tiêu chuẩn GACP – WHO, cây Cà gai leo đã được kiểm định khắt khe ngay từ khâu lựa chọn giống. Cây mẹ đem đi nhân giống phải đảm bảo 100% là cây thuần chủng – đã được các chuyên gia định danh chính xác, tránh nhầm lẫn. Sau đó, chúng được đem nuôi trong nhà kính để không xảy ra tình trạng thụ phấn chéo với các giống cà khác.
Chia sẻ thêm về việc trồng cây Cà gai leo, anh Phạm Văn Chiến (kĩ sư vùng trồng Cà gai leo Tuệ Linh) cho biết: “Bên cạnh việc kiểm soát vô vùng chặt chẽ các khâu đất trồng, nguồn giống, quy trình chăm sóc, sự khác biệt lớn nhất ở đây là việc vùng trồng không dùng phân hoá học nhưng vẫn phải đảm bảo năng suất. Chúng tôi áp dụng phương pháp trồng luân canh cây đậu tương và dùng chính cây đậu tương làm phân.”
Với việc được chăm sóc kỹ càng, những cây Cà gai leo được Tuệ Linh vun trồng sẽ cho hàm lượng dược chất. Khi đưa vào sản xuất, kết quả định lượng tại Viện Dược Liệu Trung ương cho thấy: hàm lượng dược chất Glycoalkaloid trong các sản phẩm có sử dụng dược liệu Cà gai leo của Tuệ Linh đạt mức 0.75%, cao hơn 7 đến 8 lần so với hàm lượng dược chất quy chuẩn. Đây cũng là nguồn nguyên liệu được sử dụng trong nhiều sản phẩm như Cao Cà gai leo Tuệ Linh, trà Cà gai leo Tuệ Linh, viên uống Giải độc gan Tuệ Linh và Giải độc gan Tuệ Linh Plus, mang lại hiệu quả rõ rệt cho người sử dụng.
Giải độc gan Tuệ Linh Plus là một trong những sản phẩm sử dụng hoạt chất từ cây Cà gai leo đem lại hiệu quả cao cho người bệnh.
Trên đây là những chia sẻ chi tiết về kỹ thuật trồng cây Cà gai leo cho năng suất cao và dược tính tốt. Hy vọng bài viết sẽ giúp người trồng hiểu rõ hơn về quy trình canh tác dược liệu sạch, từ đó nâng cao giá trị kinh tế và chất lượng sản phẩm. Nếu bạn thấy thông tin hữu ích, đừng ngần ngại chia sẻ để cùng lan tỏa kiến thức trồng dược liệu bền vững.
