Sâm cau, với nhiều tác dụng thần kỳ được nhân dân ta sử dụng từ lâu, đã trở thành một loại thảo dược quý cho những bệnh nhân vô sinh nam.
Sâm cau (Curculigo orchicides Gaertr) thuộc họ sâm cau (HYPOXIDACEAE),
Tên khác là Ngải cau, Tiên mao, Cồ nốc lan…
Là một cây thảo, sống lâu năm, cao 20-30cm, có khi hơn. Thân rễ mập, hình trụ dài, mọc thẳng, thót lại ở hai đầu, mang nhiều rễ phụ có dạng giống thân rễ. Lá mọc tụ họp thành túm từ thân rễ, xếp nếp và có gân như lá cau, hình mũi mác hẹp, dài 20-30cm, rộng 2,5-3cm, gốc thuôn, đầu nhọn, hai mặt nhẵn gần như cùng màu, gân song song, bẹ lá to và dài; cuống lá dài khoảng 10cm.
Cụm hoa mọc trên một cán ngắn ở kẽ lá, mang 3-5 hoa nhỏ, màu vàng; lá bắc hình trái xoan; đài 3 răng có lông, tràng 3 cánh nhẵn, nhị 6 xếp thành hai dãy, chỉ nhị ngắn, bầu hình thoi, có lông rậm.
Quả nang, thuôn, dài 1,2 – 1,5cm, hạt 1 – 4, phình ở đầu.
Mùa hoa quả: tháng 5 – 7.
Bộ phận dùng làm thuốc chủ yếu của Sâm cau là thân rễ, thu hái quanh năm, tốt nhất vào mùa thu, đào về, rửa sạch, cạo bỏ vỏ ngoài, để nguyên hoặc ngâm nước vo gạo một đêm, rồi phơi hoặc sấy khô.
Công dụng:
Sâm cau có tác dụng ôn thận dương, mạnh gân cốt. Trị liệt dương tinh lạnh, tiểu tiện không tự chủ, băng lậu, ngực bụng đau do lạnh. Theo kinh nghiệm dân gian có tác dụng chữa vô sinh do nam giới giảm tinh trùng, tinh trùng chết, tinh trùng kém chuyển động, tinh trùng yếu, làm tăng miễn dịch, nâng cao khả năng chống đỡ của cơ thể, chữa lưng gối lạnh đau. Rễ sâm cau thử nghiệm dưới dạng cao cồn có hoạt chất làm tăng khả năng thích nghi, chống viêm, chống co giật, an thần, có hoạt tính hormon sinh dục nam và kích thích miễn dịch. Cao nước của rễ có tác dụng phong bế thụ thể adrenergic alpha -2, gắn với thụ thể của choleccystokin, ức chế hypoxanthin – guanin phosphoribosyl – transferase và tác dụng kích thích co bóp tử cung. Hoạt chất Curculigosid từ rễ sâm cau có tác dụng kích thích miễn dịch và bảo vệ cơ thể. Chất này được coi là một thành phần đặc trưng của rễ sâm cau. Đã thử nghiệm điều trị cho những cặp vợ chồng vô sinh với người nam giới có các chứng giảm tinh trùng, tinh trùng chết, tinh trùng kém chuyển động và tinh trùng yếu. Bài thuốc gồm sâm cau và hai dược liệu khác cho uống với sữa và đường trong vòng ba tháng. Kết quả có sự thay đổi đáng kể về khả năng sống của tinh trùng sau một tháng điều trị, trong đó có sự thay đổi về đặc tính hình thái của tinh trùng. Ở tháng thứ hai có sự tăng về số lượng và khả năng chuyển động của tinh trùng, đồng thời số lượng tinh trùng non giảm. Sau ba tháng điều trị, tinh trùng bình thường phát triển ở 80% bệnh nhân nam giới, tương hợp với sự phát triển thai nghén ở người phụ nữ; 15 trong số 50 bệnh nhân điều trị đã có con. Sâm cau có thể dùng riêng hoặc phối hợp với các vị khác. Còn dùng chữa hen và tiêu chảy. Nhân dân ở một số vùng dân tộc thiểu số dùng rễ củ sâm cau làm thuốc bổ. Trong y học cổ truyền Trung Quốc, nước sắc thân rễ sâm cau tán bột được dùng làm thuốc bổ chung, thuốc hồi sức để điều trị suy nhược cơ thể, đau lưng, viêm khớp, viêm thận mãn tính. Về tác dụng ôn thận tráng dương thì Sâm cau có tác dụng mạnh hơn Dâm hương hoắc.
Hiện nay trên thị trường đã xuất hiện sản phẩm Ochukim có chứa thành phần là Sâm cau, do công ty TNHH Tuệ Linh sản xuất trên dây truyền sản xuất sạch, với nguồn dược liệu được đảm bảo và hàm lượng hoạt chất cao. Mong rằng sản phẩm Ochukim sẽ mang lại thêm nhiều cơ hội chữa khỏi bệnh cho những bệnh nhân vô sinh nam.