Tai biến mạch máu não thường xảy ra ở người già, dễ gây tử vong nếu không được phát hiện điều trị kịp thời. BS Phạm Văn Chín, Trung tâm dinh dưỡng TP HCM, đã đưa ra những chỉ dẫn về cách chăm sóc dinh dưỡng cho những bệnh nhân này tại nhà.
Đối với người ăn được khi ra viện , cho ăn như người bình thường, nếu ăn ít tăng thêm bữa. Thực phẩm chế biến phù hợp với khả năng nhai, đáp ứng đủ các chất dinh dưỡng cần thiết. Năng lượng cần thiết là 25-30 kcal/kg. Tỷ lệ khẩu phần: bột 60-65%; béo 20%; đạm 15-20%. Cụ thể ở người bệnh 50 kg mỗi ngày cần 4 bát cơm, 200 g thịt nạc, 30 g dầu thực vật, hơn 400 g rau, trái cây. Muối < 6 g/ngày. Nước: 40 ml/kg cân nặng/ngày. Dấu hiệu đủ nước: tiểu nhiều, đêm tiểu 1-2 lần; môi không khô, không khát nước.
Thực đơn gợi ý cho người bệnh tai biến mạch máu não
– Sáng: Cháo trắng trứng vịt muối (cháo một tô vừa, trứng vịt nửa quả) + một quả chuối.
– Trưa: 1,5 bát cơm + bò xào bông cải (thịt bò 50 g, bông cải cà rốt 100 g), canh mướp khía nấu nghêu (mướp 100 g, nghêu 20 g), đu đủ 100 g;
– Chiều: một bát cơm + cá lóc kho tộ (cá 100 g, đường 20 g, dầu ăn 5 g); rau sống một đĩa nhỏ 100 g, canh chua cá (cá 20 g, rau 100 g, đường 2 g), sương sâm 1 ly (1/2 muỗng cà phê đường);
– Tối: 200 ml sữa bò tươi.
Nếu sốt: tăng 1 độ C cần tăng 1/10 lượng thực phẩm; hậu phẫu: tăng 1/10; gãy xương: tăng 2/10; nhiễm trùng huyết: tăng 3/10.
Đánh giá việc nuôi ăn, nuôi đúng: da hồng hào, không viêm loét; niêm mạc không bị lở loét; cân nặng đạt mức lý tưởng; cơ chắc; tóc mượt, không rụng. Nếu nuôi chưa đúng: sụt cân dần; da xanh; niêm nhợt; da, niêm mạc dễ lở loét; cơ nhão; tóc rụng
Đối với người không ăn được khi ra viện phải nuôi ăn qua ống thông mũi, dạ dày để giúp người bệnh nhận đủ lượng thực phẩm trong ngày. Mỗi ngày cung cấp khoảng 1.800-2.000 ml sữa (nên dùng sữa bột) hoặc 2 lít cháo xay (nên sử dụng men amylaz để làm lỏng cháo nhằm tránh nghẹt ống). Ngoài ra còn có các loại bột dinh dưỡng cao năng lượng, mỗi ngày cần 750-1.500 ml (1 ml cho 1 hoặc 2 kcal khi pha đúng hướng dẫn của nhà sản xuất).
Tư thế khi cho ăn là nửa nằm nửa ngồi, chia đều lượng thực phẩm trong ít nhất 5 bữa ăn trong ngày; bơm 15-20 phút mỗi bữa. Khoảng cách giữa các bữa ăn từ 2 đến 3 giờ tuỳ theo số lượng mỗi lần ăn. Kiểm tra lượng thức ăn ứ đọng trước bữa ăn mới, nếu còn trên một nửa cần hỏi ý kiến bác sĩ.
Xử trí biến chứng khi cho ăn qua ống thông . Khi bệnh nhân nôn, sình bụng phải giảm khối lượng mỗi bữa ăn, giảm tốc độ khi cho ăn bằng cách nhỏ giọt liên tục. Khi tiêu chảy phải giảm độ đậm của thức ăn, giảm tốc độ khi cho ăn.
Những biến chứng trên nếu không cải thiện cần hỏi ý kiến bác sĩ điều trị và bác sĩ dinh dưỡng.