Phẫu thuật, xạ trị, hóa trị là các phương pháp được áp dụng trong điều trị ung thư não. Chúng có thể sử dụng đơn lẻ hoặc kết hợp với nhau. Bên cạnh những mặt tích cực thì những phương pháp trên cũng để lại không ít biến chứng cho bệnh nhân, điều đó không thể không tránh khỏi. Tuy nhiên tùy thuộc vào bệnh nhân, theo từng giai đoạn và đợt điều trị, bác sỹ sẽ giải thích tất cả các biến chứng có khả năng xảy ra và những cách thức mà bệnh nhân nên áp dụng để ứng phó với ung thư não.
1. Biến chứng sau phẫu thuật ung thư não
- Trong những ngày đấu sau khi phẫu thuật bệnh nhân thường cảm thấy đau đầu hoặc cảm giác bất an. Tuy nhiên có thể dùng thuốc có thể kiểm soát được sự đau đớn.
- Bệnh nhân cũng thường cảm thấy yếu đuối và mệt mỏi. Thời gian hồi phục sau phẫu thuật thay đổi theo từng bệnh nhân.
- Ngoài ra, một số vấn đề khác tuy ít gặp nhưng vẫn có thể xảy ra. Dịch não tuỷ hoặc máu có thể tích tụ trong não và gây sưng phù não. Cần theo dõi các triệu chứng để phát hiện tình trạng này. Dùng steroids sẽ làm giảm bớt sung phù. Đôi khi cần phẫu thuật lần 2 để dẫn lưu dịch. Bác sĩ phẫu thuật sẽ đặt một ống dài và mỏng (shunt) trong não thất. Ống này được luồn dưới da xuống đến bụng. Dịch dư thừa từ não được dẫn lưu xuống bụng. Đôi khi dịch được dẫn lưu vào tim.
- Bệnh nhân có thể bị nhiễm trùngở vết mổ. Khi nhiễm trùng xảy ra, bệnh nhân sẽ được dùng kháng sinh.
- Phẫu thuật não có thể gây thương tổn đến mô lành. Tổn thương não là vấn đề nghiêm trọng. Bệnh nhân sẽ có những vấn đề về tư duy, thị giác và ngôn ngữ. Bệnh nhân có thể có thay đổi về nhân cách hoặc co giật. Đa số những biến chứng này thường giảm hoặc biến mất đi theo thời gian, nhưng đôi khi tổn thương não là vĩnh viễn. Bệnh nhân sẽ cần đến các phương pháp vật lý trị liệu, điều trị tiếng nói (speech therapy) hoặc điều trị bằng công việc (occupational therapy).
2. Biến chứng sau xạ trị
>Sau mỗi lần xạ trị, bệnh nhân thương cảm thấy:
- Buồn nôn nhiều giờ sau xạ trị. Mệt mỏi ngày càng tăng sau xạ trị. Nghỉ ngơi là cần thiết nhưng bệnh nhân cũng cần phải hoạt động tích cực.
- Xạ trị thường gây rụng tóc. Tóc sẽ mọc lại sau vài tháng. Xạ trị còn gây ảnh hưởng vùng da tương ứng. Da đầu và tai đỏ, khô và đau.
- Xạ trị đôi khi gây sưng não và nhức đầu. Dùng thuốc giảm đau sẽ đỡ hơn.
- Xạ trị có thể tiêu diệt cả mô não khoẻ mạnh. Tác dụng phụ này gọi là hoại tử sau xạ trị. Hoại tử não gây đau, co giật và có thể tử vong.
- Ở trẻ em xạ trị có thể ảnh hưởng đến tuyến yên và các mô não bình thường khác. Điều này sẽ gây những khó khăn trong học vấn và sự phát triển của cơ thể sau này. Ngoài ra, xạ trị khi bé có thể tăng nguy cơ u thứ phát về sau. Các nhà nghiên cứu đang tìm hiểu xem hoá trị có thể thay thế cho xạ trị ở trẻ em hay không
- Tác dụng phụ sẽ nặng hơn khi hoá trị và xạ trị được sử dụng đồng thời.
3. Biến chứng sau hoá trị
- Tác dụng phụ của hoá trị tuỳ thuộc vào loại thuốc được dùng. Những tác dụng phụ thường gặp nhất bao gồm sốt và lạnh run, chán ăn và cảm giác yếu mệt. Dùng thuốc có thể giảm bớt các triệu chứng.
- Bệnh nhân được cấy viên nhện (wafer) có chứa thuốc sẽ được theo dõi các dấu hiệu nhiễm trùng. Điều trị kháng sinh nếu có nhiễm trùng.
4. Biện pháp hỗ trợ điều trị
Dù ở bất cứ giai đoạn nào của bệnh, bệnh nhân u não cũng sẽ được chăm sóc hỗ trợ để phòng tránh các vấn đề nảy sinh và cải thiện chất lượng sống trong thời gian điều trị . Nếu đau do u não, có thể dùng giảm đau. Có những loại chăm sóc hỗ trợ cho bệnh nhân u não sau đây
- Steroids: Đa số bịnh nhân u não cần phải dùng corticoids để giảm bớt triệu chứng đau do sưng phù não.
- Thuốc chống động kinh: U não có thể gây co giật. Bịnh nhân có thể dùng thuốc chống động kinh để đề phòng co giật.
- Shunt: Nếu dịch tích tụ trong não, bác sĩ có thể đặt một shunt để dẫn lưu.
Đa số bệnh nhân ung thư não thường dùng các biện pháp chăm sóc hỗ trợ đồng thời với điều trị khối u. Một số quyết định không điều trị khối u mà chỉ dùng thuốc hỗ trợ để giảm đau.
5. Phục hồi chức năng sau điều trị ung thư não
Đội ngũ chăm sóc sẽ cố gắng hỗ trợ bệnh nhân để phục hồi lại các hoạt động thường ngày càng sớm càng tốt:
- Vật lý trị liệu: U não và điều trị u não có thể gây liệt. Có thể bị suy yếu và rối loạn thăng bằng. Chuyên gia vật lý trị liệu sẽ giúp bệnh nhân lấy lại sức lực và sự cân bằng.
- Chuyên gia điều trị giọng nói (Speech therapists) giúp những bệnh nhân có khó khăn về giọng nói, cách diễn đạt và rối loạn nuốt.
- Các chuyên gia về điều trị bằng công việc (Occupational therapists): Họ sẽ giúp bệnh nhân phục hồi lại các hoạt động thường ngày như ăn, dùng nhà vệ sinh, tắm rửa và thay quần áo.
- Các chăm sóc hỗ trợ đặc biệt cần thiết ở trẻ em u não nhằm phục hồi và duy trì những hoạt động của não