Người bị xơ gan rất dễ dẫn đến hoại tử tế bào gan, cổ trướng, ung thư gan. Bệnh nhân xơ gan có thể gặp các triệu chứng sau: mệt mỏi, sụt cân, chán ăn, rối loạn tiêu hóa, vàng da, phù chân, báng bụng, xuất huyết mũi, răng, da, đường tiêu hóa, giảm ham muốn tình dục hoặc liệt dương. Các nguyên nhân thường gây ra xơ gan bao gồm nghiện rượu, viêm gan siêu vi B và C, và bệnh gan nhiễm mỡ…. Hiện nay ở nước ta có tỷ lệ xơ gan tương đối cao, do số người mắc vi rút viêm gan B cao và thói quen uống nhiều bia rượu, nhất là những loại “rượu quê” không kiểm soát được chất lượng.

Xơ gan không chỉ nguy hiểm đến tính mạng mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống như giảm khả năng lao động dẫn đến đói nghèo, giảm ham muốn tình dục, liệt dương. Trên thực tế, tuyệt đại đa số nam giới uống nhiều bia rượu đều giảm sinh lý rõ rệt. Khi gan bị xơ dẫn đến khả năng lọc máu và giải độc kém làm cơ thể luôn mệt mỏi. Hiện nay chưa có thuốc tân dược đặc hiệu để điều trị bệnh xơ gan. Nguyên tắc điều trị chung là làm chậm hoặc ngừng sự phát triển và sâm lấn của các tế bào xơ thông qua việc loại bỏ các nguyên nhân gây xơ. Ví dụ nếu nguyên nhân gây xơ là do rượu thì nhất thiết phải ngừng uống rượu, nếu do vi rút viêm gan thì phải điều trị vi rút, do thuốc hoặc hoá chất thì phải loại bỏ hoá chất đó ra khỏi cơ thể…Đồng thời kích thích sự tăng sinh các tế bào gan mạnh khoẻ để bù vào phần tế bào gan bị xơ thông qua chế độ dinh dưỡng đủ đạm hoặc các chiết xuất từ thảo dược.

Thảo dược đặc biệt có thể ngăn chặn xơ gan tốt nhất hiện nay là cây Cà gai leo và cây Mật nhân. Cà gai leo được PGS.TS Nguyễn Thị Minh Khai và TS. Nguyễn Thị Bích Thu –Viện dược liệu trung ương chứng minh tác dụng ngăn chặn xơ gan tiến triển và ức chế sự phát triển của vi rút viêm gan B, ngoài ra còn có tác dụng giải rượu mạnh. Cây mật nhân còn gọi là cây Mật gấu là một cây thuốc có tác dụng nhuận gan lợi mật rõ rệt, giải độc rượu, chống mệt mỏi và kích thích tiêu hoá. Mật nhân còn có một tác dụng rất đặc biệt đó là kích thích sinh lý nam giới mạnh mẽ nên rất phù hợp cho những người xơ gan do rượu bia. Các nhà khoa học cũng chứng minh khi phối hợp Mật nhân và Cà gai leo thì tác dụng giải rượu và ngăn chặn xơ gan tăng lên rõ rệt. Đề tài nghiên cứu tại trường Đại học Y Hà Nội được thực hiện bởi PGS.TS. Nguyễn Trọng Thông cho thấy sản phẩm phối hợp từ Cà gai leo và Mật nhân có tác dụng bảo vệ tế bào gan rất tốt trước các tác nhân gây độc.

Chia sẻ0

Hình ảnh xơ gan.

Những nguyên nhân chính gây xơ gan cổ chướng như là:

• Tác dụng của rượu cồn, đặc biệt những người nghiện rượu.
• Viêm gan B và C.
• Viên gan tự miễn dịch
• Rối loạn ống dẫn mật như xơ gan mật tiên phát và xơ viêm đường mật là các biến chứng của viêm đường mật do sỏi.
• Xơ gan mỡ (bệnh gan nhiễm mỡ do rượu) và viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH)
• Rối loạn chuyển hóa như hemachromatosis, bệnh Wilsons, và thiếu alpha-1 antitrypsin
• Tiếp xúc với một số loại hóa chất độc hại và thuốc trong một thời gian dài như các thuốc điều trị bệnh lao: rimifon, rifamycin…

Xơ gan được chia thành hai giai đoạn: còn bù và mất bù

Xơ gan còn bù có nghĩa là gan vẫn còn chức năng khá tốt mặc dù đã hình thành các node sẹo của gan. Cơ thể có thể biểu hiện các triệu chứng lâm sàng một cách mờ nhạt.

Xơ gan mất bù có nghĩa là chức năng và cấu trúc của gan đã bị hư hỏng nặng và gây rối loạn chức năng  của cơ thể. Bệnh nhân xơ gan mất bù biểu hiện nhiều triệu chứng và biến chứng nghiêm trọng và đe dọa tính mạng.

Triệu chứng sớm của xơ gan còn bù có thể bao gồm:

• Mệt mỏi và đặc biệt có biểu hiện ‘cơn mệt’ do khả năng dự trữ , điều hòa glucose máu của gan kém hoặc mất.
• Chán ăn, ăn uống không ngon, sợ mỡ và giảm cân
• Buồn nôn hoặc đau bụng, hay chướng bụng, ăn uống không tiêu.
• Các sao mạch có thể xuất hiện trên da hay gặp ở ngực. Đây là những đốm đỏ cỡ đầu kim mà từ đó mạch máu nhỏ tỏa ra.

Hình ảnh về sao mạch

Xơ gan tiến triển đến một giai đoạn mất bù, bệnh nhân có thể phát triển các triệu chứng sau đây:

• Chất lỏng tích tụ ở chân và bàn chân (phù) và ở bụng (cổ trướng). (do sự giảm protein máu và tăng áp lực tĩnh mạch cửa ở gan)
• Vàng da. Gan không chuyển hóa được bilirubin trong máu dẫn đến ứ đọng các thành phần này trong máu và tích tụ ở mô mỡ dưới da, các tổ chức thần kinh. Biểu hiện trên lâm sàng là tình trạng hoàng đản- vàng da, vàng niêm mạc.

Vàng da

• Ngứa. phát triển từ sự tích tụ của các sản phẩm mật, triệu chứng ngứa không giảm đi khi ta dùng các thuốc chống ngứa.
• Lòng bàn tay có thể màu nâu đỏ và đầy vết loang lổ, một biểu hiện được mô tả trong lâm sàng như là bàn tay son.
• Ở nam giới, sưng vú hoặc co rút tinh hoàn có thể xảy ra do sự rối loạn nội tiết tố nam.
• Tình trạng giảm đông máu, hay gặp các chảy máu từ nhỏ cho đến lớn tùy từng mức độ như : vết bầm tím, chảy máu chân răng, chảy máu cam, kinh nguyệt kéo dài…

Các biến chứng

Một lá gan bị mất chức năng ảnh hưởng đến hầu hết các cơ quan và hoạt động chức năng của toàn bộ cơ thể, bao gồm cả các chức năng tiêu hóa, nội tiết tố, và hệ thống tuần hoàn,tim mạch… Xơ gan mất bù làm tăng nguy cơ gây ra các biến chứng nặng và đe dọa  tới tính mạng. (Một khi mất bù xảy ra, tỷ lệ tử vong mà không ghép gan có thể cao tới 85% trong vòng 5 năm). Các biến chứng nghiêm trọng nhất liên quan tới sự tăng áp lực tĩnh mạch cửa – tĩnh mạch đưa máu từ ruột về gan).Chúng bao gồm:

• Cổ trướng
• Xuất huyết tiêu hóa (chảy máu ở dạ dày và thực quản do giãn mạch máu từ vòng nối giữa tĩnh mạch thực quản và tĩnh mạch cửa)
• Viêm phúc mạc do vi khuẩn là một dạng viêm phúc mạc (viêm màng bụng) liên quan đến cổ trướng. xơ gan gây rối loạn cơ quan miễn dịch do gan đóng vai trò tổng hợp các nguyên liệu cho hệ miễn dịch ( các globulin) nên cơ thể dễ dàng bị bệnh dưới tác nhân vi khuẩn, virus
• Bệnh não gan (tổn thương não do gan). Suy giảm chức năng của não xảy ra khi gan không thể khử độc chất độc hại, có thể dẫn đến hôn mê và tử vong.
• Ung thư gan là một nguy cơ nghiêm trọng ở bệnh nhân xơ gan.

Điều trị

Xơ gan là tình trạng suy chức năng gan không thể hồi phục. Điều trị tập trung vào việc làm chậm sự tiến triển của tổn thương gan và giảm nguy cơ biến chứng mà do xơ gan gây ra. Các Bác sĩ điều trị chủ yếu tập trung giải quyết nguyên nhân và các triệu chứng của xơ gan như: thuốc kháng virus viêm gan, giải độc gan, các thuốc tăng cường chức năng gan, thuốc kích thích tạo mật, thuốc kiểm soát mỡ máu, chế độ dinh dưỡng phù hợp với bệnh nhân có chức năng gan kém… Nếu tổn thương gan tiến triển dẫn đến suy gan, bệnh nhân có thể có chỉ định cho việc cấy ghép gan là phương thức điều trị triệt để nhất. Bệnh nhân xơ gan có được ghép gan có cơ hội sống rất cao.

Nguyễn Thủy biên soạn

Chia sẻ0

Thế nào là xơ gan?

Xơ gan là hậu quả của tình trạng tế bào gan bị thoái hóa, họai tử. Trong khi tổ chức xơ phát  triển rất mạnh. Gan xơ rất cứng, mặt gan không còn nhẵn bóng mà lần sần da cóc(nhân xơ); thay thế màu đỏ nâu, gan xơ có màu  vàng nhạt; loang lỗ, khối lượng nhỏ hơn nhiều so với gan bình thường (1200 gam đến 1500 gam), gan xơ chỉ còn khoảng 200 – 300 gam.

Gan có  chức năng chuyển hóa gluxit, protit, lipid; chức năng  tiêu hóa: tiết mật tiêu hóa lipid; chức năng chống độc: chuyển các chất độc thành dạng không độc; chức năng đông máu: tổng hợp  yếu tố đông máu. Khi gan bị xơ, các chức năng này  giảm, rối loạn.

Nguyên nhân gây xơ gan

Nguyên nhân chính dẫn tới xơ gan ở nước ta là  viêm gan virus B và C. Có thể là do chính bản thân cơ thể sinh ra kháng thể chống lại tế bào. Trường hợp này người ta gọi là viêm gan mãn tính tự miễn hay viêm gan mạn tính tiến triển. Một điều cần biết về tác động của rượu tới gan: Mỗi ngày uống 200ml liên tục ít nhất trong 2 năm sẽ dẫn đến viêm gan và sau đó là xơ gan. Cũng có thể do tắc mật lâu ngày gây xơ gan như : Sỏi mật, teo đường mật. Ăn uống thiếu thốn nhất là thiếu protit ,sán lá gan, rối loạn chuyển hóa sắt, đồng cũng là yếu tố dẫn tới xơ gan.

Giảm mệt mỏi

Khi gan bị xơ, chức năng chuyển hóa thức ăn giảm, tiêu hóa kém, bệnh nhân ăn kém, gầy sút. Năng  lượng tối thiểu không được bổ sung đủ, khiến bệnh nhân mệt mỏi. Cần phải đảm bảo dinh dưỡng cho bệnh nhân đồng thời tăng cường chức năng gan.

Chế độ ăn giàu calo (2500 -3000calo/ngày). Thành phần thức ăn phải phù hợp: đầy đủ thực phẩm giàu protit như thịt, cá, trứng, sữa…đầy đủ thực phẩm giàu gluxit như ngô, khoai, ngũ cốc… Nên dùng mỡ động vật thay thế bằng dầu thực vât. Tránh những thực phẩm lạ, dễ gây dị ứng, rối loạn tiêu hóa.Thức ăn chế biến chín, đảm bảo vệ sinh, hợp khẩu vị. Các món ăn nên thay đổi ở các bữa, không lặp lại gây nhàm chán. Để gan không phải làm việc quá sức, thức ăn được  hấp thu tốt hơn, tránh được rối loạn tiêu hóa thì nên chia nhỏ khẩu phần ăn, cho người bệnh ăn 4 – 5 bữa một ngày, ăn ít một. Bổ sung vitamin bằng nước hoa quả ép, trái cây. Có thể thay nước uống hàng ngày bằng  nước nhân trần, atiso. Nhân trần  và atiso có tác dụng mát gan, lợi mật rất tốt cho người bệnh xơ gan.

Nhưng  đối với người bệnh xơ gan giai đoạn muộn(mất bù) thì cần chú ý là phải hạn chế  thực phẩm giàu đạm, đề phòng  hôn mê gan.

Vệ sinh mũi miệng sạch sẽ đặc biệt là khi có chảy máu cam, chảy máu chân răng để đề phòng nhiễm khuẩn và tạo cho người bệnh cảm giác ngon miệng.

Người bệnh mệt mỏi nhiều, nên chú ý tạo không gian thoáng mát, yên tĩnh, hạn chế người ra vào thăm hỏi nhiều.

Giảm phù và cổ trướng

Ở bệnh nhân xơ gan, giai đoạn muộn, phù càng biểu hiện rõ rệt: hai chân sẽ to hơn bình thường, đi lại nặng nề. Ăn uống kém, chức năng tổng hợp protein giảm dẫn đến lượng protein máu giảm làm cho nước thoát ra ngoài tế bào gây phù.  Khi nằm, cần cho người bệnh kê cao chân ( cao hơn so với tim). Ở tư thế này sẽ góp phần cải thiện tình trạng phù của người bệnh.  Khi có cổ trướng, nước xuất hiện trong ổ bụng gây chèn ép các phủ tạng. Khi cổ trướng quá nhiều gây khó thở cho người bệnh, bác sĩ  sẽ cho rút nước ra ngoài, giúp người bệnh dễ chịu hơn. Cần ăn hạn chế muối hoặc ăn nhạt hoàn toàn khi có phù và cổ trướng nhiều. Bởi, lượng muối trong cơ thể nhiều, sẽ gây tích nước trong tế bào, càng làm cho tình trạng phù tăng lên. Khi dùng một số thuốc lợi tiểu sẽ làm mất kali máu, khiến tình trạng người bệnh tồi tệ hơn. Khuyến khích người bệnh ăn tăng cường thực phẩm giàu kali, sẽ bổ sung lượng kali đã mất. Theo dõi cân nặng của người bệnh hàng tuần là cách để kiểm tra xem tình trạng phù và cổ trướng của người bệnh có giảm hay không.

Cần lưu ý sau khi đã được chọc tháo dịch xong, cần theo dõi người bệnh trong 30 phút, nếu có điều gì khác thường phải báo cho bác sĩ ngay.

Xuất huyết tiêu hóa- Nguy hiểm ở người bệnh xơ gan

Một biến chứng nguy hiểm nhất hay gặp ở  những người bệnh xơ gan  là biến chứng xuất huyết tiêu hóa. Đó là do, khi áp lực của tĩnh mạch cửa trong gan lớn, khiến áp lực các tĩnh mạch tiếp nhận từ tĩnh mạch cửa cũng lớn, đặc biệt là tĩnh mạch thực quản.  Tĩnh mạch thực quản là một tĩnh mạch có nguy cơ vỡ cao, máu sẽ chảy theo thực quản, xuống dạ dày, ruột non, ruột già. Điều này rất khó phát hiện ra bị chảy máu. Nên, rất nguy hiểm cho người bệnh nếu bị mất máu nhiều mà không được phát hiện kịp thời. Do đó, cần luôn ở bên người bệnh, khi thấy môi nhợt nhạt, niêm mạc mắt kém hồng thì cần báo ngay cho cán bộ y tế . Các chỉ định truyền dịch, truyền máu sẽ đựoc bác sĩ đưa ra để xử trí khi phát hiện có xuất huyết tiêu hóa.

Đề phòng hôn mê gan

Những người bệnh xơ gan, cần phải luôn ở bên họ. Ngoài việc động viên tinh thần, thì điều quan trọng là theo dõi diễn biến bệnh. Người bệnh mệt mỏi nhiều hơn, cân nặng lại tăng, báo hiệu tình trạng phù và cổ trướng tăng lên. Dấu hiệu tiền hôn mê gan như thay đổi bất thường về tinh thần của bệnh nhân có thể đang vui rồi lại buồn, thờ ơ; rối loạn về trí nhớ, mất định hướng về thời gian và không gian, mất khả năng tậptrung  tư tưởng; nếu đặt cẳng tay thẳng góc với cánh tay và mặt giường sẽ thấy bàn tay  run không đều. Khi phát hiện ra các dấu hiệu này thì phải báo  ngay với bác sĩ để có biện pháp xử trí kịp thời.

Thu Huyền biên soạn

Chia sẻ0

Bệnh xơ gan đựợc công bố lần đầu tiên vào năm 1819 do nhà lâm sàng học người Pháp R.T.Laennec mổ tả khi mổ tử thi ở người lính nghiện rượu. Năm 1891 Banti đã mô tả xơ gan có xuất hiện dấu hiệu đầu tiên là lách to.

Xơ gan là bệnh thường gặp ở Việt Nam cũng như trên thế giới. Theo tài liệu của Tổ chức Y tế Thế Giới (1978) thì tỉ lệ tử vong do xơ gan ở các nước dao động từ 10 đến 20/100.000 dân.

Nhờ sự phát triển của khoa học kỹ thuật người ta càng ngày càng hiểu rõ hơn về căn bệnh xơ gan. Tuy nhiên, đây vẫn là bệnh cần tiếp tục nghiên cứu. Hội nghị quốc tế nghiên cứu bệnh gan đã thống nhất xơ gan đựợc xem xét như một quá trình lan tỏa với xơ hóa, đảo lộn cấu trúc bình thường của gan, dẫn tới hình thành các nhân có cấu trúc không bình thường.

Xơ gan là gì?

Trong cơ thể chúng ta, gan là một tuyến lớn nhất, có màu đỏ nâu, mặt nhẵn, mật độ mềm, gan người  lớn nặng khoảng 1 1,2 đến 1,5 kg.

Xơ gan là hậu quả của tình trạng tế bào gan bị thoái hóa, hoại tử, còn tổ chức xơ phát triển rất mạnh.

Xơ gan có hai dạng: xơ gan to hoặc gan teo nhỏ chỉ còn nặng 500 gam, mật độ chắc cứng, màu sắc thay đổi từ đỏ nhạt đến vàng nhạt, mặt gan mất tính chất nhẵn bóng, lần sần hoặc mấp mô do có các nhân.

Xơ gan thường tiến triển qua hai giai đoạn

• Xơ gan tiềm tàng hay xơ gan còn bù ( giai đoạn sớm) : Ở giai đoạn này, gan có khả năng bù trừ và sinh sản lớn.
• Xơ gan mất bù( giai đoạn muộn)

Dấu hiệu xuất hiện giai đoạn mất bù?

Tùy từng tình trạng, cơ thể người bệnh mà giai đoạn xơ gan mất bù đến sớm hay muộn. Khi đã phát hiện xơ gan, cơ thể suy nhược giảm sút rõ rệt, giảm khả năng làm việc, kèm theo đầy bụng, trướng hơi, ăn uống kém nhiều, tăng lên, báo hiệu giai đoạn xơ gan mất bù. Một hoặc cả hai chân lại phù, mềm, khi ấn vào thì có vết lõm, khoảng 1-2  phút sau vết lõm mới biến mất.

Da ban đầu có thể vàng kín đáo, sau đó ngày càng vàng đậm lên. Nhưng môi, lưỡi, niêm mạc mắt thì nhợt nhạt.  Có thể kèm theo chảy máu chân răng. Chảy máu cam cũng là một dấu hiệu  trong xơ gan mất bù.

Bụng người bệnh càng ngày càng to, da bụng căng do trong ổ bụng có chứa nhiều dịch màu vàng chanh ( từ 3 đến 10 lít).  Xuất hiện những mạch máu nổi lên rõ rệt ở trên da bụng vùng trên rốn  và hai bên mạn sườn, khi nằm nhìn không rõ nhưng  khi ngồi dậy thì các mạch máu nổi rõ hơn. Đây là biểu hiện của tuần hoàn bàng  hệ, xuất hiện cùng với cổ trướng.

Khi bác sĩ khám bụng, sẽ có lách to mấp mé dưới sườn tới vài cm .

Chăm sóc bệnh nhân xơ gan mất bù

Trong giai đoạn xơ gan tiến triển cần nghỉ ngơi tuyệt đối để giảm đòi hỏi của cơ thể với các hoạt động của chức năng gan.

Trong bữa ăn hàng ngày của bệnh nhân xơ gan mất bù,  cung cấp các thực phẩm giàu calo. Chú ý là cần hạn chế những thực phẩm giàu đạm như  thịt, cá, trứng..(đề phòng nguy cơ hôn mê gan), tăng những thực phẩm giàu glucid như ngô, khoai, đậu đỗ. Khuyến khích người bệnh ăn hoa quả tươi, đặc biệt là những hoa quả giàu kali như đu đủ, hồng xiêm, chuối… bổ sung  kali , các vitamin cần thiết cho cơ thể. Hạn chế mỡ và ăn nhạt. Tuyệt đối không đựợc uống rượu bia, các thuốc có độc cho gan như paracetamol .

Nước uống hàng ngày  cho bệnh nhân dùng nước  nhân trần hoặc atiso, rất có lợi cho gan và mật.

Khi chân bệnh nhân bị phù, có thể kê cao chân bệnh nhân lên gối, chăn. Hỗ trợ cùng với thuốc lợi tiểu, làm như thế sẽ giảm phù nhanh hơn.

Bác sĩ sẽ cho bệnh nhân dùng thuốc  làm cải thiện chuyển hóa tế bào gan, truyền albumin 10 -20 % , plasma tươi hoặc các dung dịch đạm như moriamin, alvezin, bestamin…. Đối với trình trạng ứ đọng dịch ở ổ bụng, sẽ có chỉ định  chọc tháo dịch tùy trên tình trạng bệnh nhân mà bác sĩ cho làm.

Xơ gan mất bù sống được bao lâu?

Tất cả những can thiệp trên cơ thể người bệnh : thuốc, chế độ ăn, hay các thủ thuật chọc tháo dịch đều mục đích là cải thiện tình trạng xơ hóa  của gan.Nếu cơ thể đáp ứng tốt với chế độ điều trị,ở giai đoạn xơ gan mất bù này, thì mức độ xơ hóa tế bào gan sẽ giảm, kéo dài thời gian sống của người bệnh. Thực tế, xơ gan kéo theo nhiều biến chứng làm cho tình trạng của người bệnh càng trầm trọng hơn.

Biến chứng của xơ gan mất bù

• Xuất huyết tiêu hóa do giãn tĩnh mạch thực quản, chảy máu nhiều nơi: ngoài da, chân răng lợi hoặc chảy máu lan tràn ống tiêu hóa gây đi ngoài phân đen. Đây là tình trạng nặng. Ở giai đoạn xơ gan mất bù, bệnh nhân đi vào hôn mê và tử vong.
• Có tới 70 – 80% người bệnh ung thư gan, trước đó đã bị xơ gan.
• Người bệnh rất dễ bị nhiễm khuẩn như viêm phổi,lao phổi, nhiễm khuẩn đường tiêu hóa gây ỉa chảy. Khi bị nhiễm khuẩn, dễ làm cho tình trạng xơ gan nặng hơn.
• Xơ gan mất bù thường dễ mắc suy thận cấp, tỉ lệ tử vong cao nếu không được phát hiện và điều trị sớm.

Cũng cần nhắc lại là, thời gian sống của bệnh nhân xơ gan giai đoạn mất bù , phụ thuộc vào chế độ điều trị và đáp ứng của người bệnh. Tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị của bác sĩ, chế độ ăn uống, nghỉ ngơi theo đúng hướng dẫn, đề phòng xảy ra các biến chứng thì tình trạng sức khỏe của người bệnh sẽ có tiến triển theo hướng tốt hơn.

Thu Huyền biên soạn

Chia sẻ0

1. Điều trị nguyên nhân cơ bản của bệnh xơ gan

Trong xơ gan sớm, có thể giảm thiểu thiệt hại cho gan bằng cách điều trị các nguyên nhân cơ bản. Bao gồm  :

Điều trị nghiện rượu. Những người bị xơ gan do lạm dụng rượu gây ra cần phải ngưng uống rượu. Nếu ngừng sử dụng rượu là rất khó, bác sĩ có thể đề nghị một chương trình điều trị nghiện rượu.Ngừng rượu và bỏ thuốc lá nếu có hút thuốc.

Người bệnh xơ gan  cần bỏ hẳn  rượu và thuốc lá.

Kiểm soát trọng lượng, các bệnh tiểu đường và gan nhiễm mỡ (Nếu có) : Những người bị xơ gan do bệnh gan nhiễm mỡ không cồn cần phải giảm cân và kiểm soát lượng đường trong máu của họ . Trọng lượng giảm thông qua chế độ ăn uống và tập thể dục, kiểm soát bệnh tiểu đường và cholesterol là các phương pháp tiếp cận chính để điều trị các bệnh này. Các nhà nghiên cứu cũng đang nghiên cứu liệu thuốc khác nhau được sử dụng để điều trị bệnh tiểu đường loại 2 có thể giúp điều trị bệnh gan nhiễm mỡ.

Kiểm soát đường máu thường xuyên

Sủ dụng thuốc để kiểm soát bệnh viêm gan. Thuốc có thể kiểm soát thiệt hại cho các tế bào gan do viêm gan B hoặc C.

Thuốc để kiểm soát các nguyên nhân khác và triệu chứng của xơ gan. Thuốc có thể làm chậm sự tiến triển của một số loại của bệnh xơ gan. Ví dụ, những người bị xơ gan mật tiên được chẩn đoán và điều trị sớm không bao giờ có thể gặp các triệu chứng.

Các thuốc khác có thể làm giảm các triệu chứng như mệt mỏi, ngứa và đau.Bổ sung dinh dưỡng có thể được quy định để chống lại suy dinh dưỡng liên quan đến xơ gan và ngăn ngừa bệnh loãng xương (xương yếu).

2.  Điều trị các biến chứng của xơ gan

Các biến chứng có thể gặp trong xơ gan bao gồm ; sự tích tụ chất lỏng dư thừa trong cơ thể, tăng huyết áp, nhiễm trùng,  gia tăng khả năng bị ung thư gan. Để kiểm soát các biến chứng do xơ gan mang lại, bạn nên chú ý một số vấn đề sau:

Kiểm soát chất lỏng dư thừa trong cơ thể. Để kiểm soát lượng chất lỏng dư thừa trong cơ thể, bạn cần có chế độ ăn ít natri và sử dụng thuốc để ngăn ngừa sự tích tụ chất lỏng trong cơ thể. Trong trường hợp Sự tích tụ chất lỏng nặng hơn có thể yêu cầu các thủ tục để dẫn lưu dịch hoặc phẫu thuật để giảm bớt áp lực.

Người bệnh xơ gan cần giảm hàm lượng natri trong mỗi bữa ăn

Tăng huyết áp: Sử dụng thuốc huyết áp có thể kiểm soát tăng huyết áp và ngăn chặn biến chứng chảy máu nghiêm trọng. Trong trường hợp bệnh nhân bị dãn tĩnh mạch, bệnh nhân cần một số biện pháp để cầm máu và thuốc men để giúp ngăn ngừa chảy máu trong tương lai. Trong trường hợp nặng, các bác sỹ sẽ  đặt một ống nhỏ (stent) trong tĩnh mạch để giảm áp lực máu trong gan cho bệnh nhân.

Nhiễm trùng : Với các trường hợp bệnh nhân bị nhiễm trùng, có thể bệnh nhân cần sử dụng thuốc kháng sinh hoặc các phương pháp điều trị các bệnh nhiễm trùng khác. Bác sĩ cũng có thể khuyên bạn nên chủng ngừa viêm phổi, cúm và viêm gan.

Gia tăng nguy cơ ung thư gan. Bác sĩ có thể sẽ đề nghị xét nghiệm máu định kỳ và khám siêu âm để tìm kiếm dấu hiệu của bệnh ung thư gan.

Bệnh não gan. Thuốc có thể được quy định để giúp giảm sự tích tụ các chất độc trong máu của bạn do chức năng gan kém.

3. Phẫu thuật ghép gan

Phẫu thuật ghép gan. Hình ảnh chỉ mang tính chất minh họa

Trong trường hợp tiên triến của xơ gan, khi gan không còn hoạt động, ghép gan có thể là lựa chọn điều trị duy nhất . Khi xơ gan tiến triển đến bệnh gan giai đoạn cuối, bệnh nhân có thể là ứng cử viên cho việc cấy ghép gan. Bệnh nhân bị ung thư gan đã lan tràn ra ngoài gan cũng là ứng cử viên để cấy ghép.

Hiện tại tỉ lệ sống sót 5 năm sau khi ghép gan là khoảng 70%. Bệnh nhân cũng có báo cáo cải thiện chất lượng cuộc sống và chức năng tâm thần sau khi ghép gan

Ghép gan là một thủ tục để thay thế gan của bạn với một gan khỏe mạnh từ một người hiến tặng đã qua đời hoặc một phần gan từ người hiến thận. Xơ gan là lý do phổ biến nhất cho ghép gan.

Thử nghiệm rộng rãi là cần thiết trước khi được ghép gan để đảm bảo rằng một ứng cử viên có sức khỏe đủ tốt để có các hoạt động cấy ghép. Ngoài ra, trung tâm cấy ghép thường yêu cầu một số thời gian kiêng cữ rượu, thường ít nhất là sáu tháng, trước khi cấy ghép cho những người bị bệnh gan liên quan đến rượu.

Chia sẻ0

Xơ gan. Hình ảnh minh họa.

Đường: Cung ứng đầy đủ đường các loại. Nói chung tỷ lệ đường các loại chiếm 40% trong thức ăn, đường vừa bảo vệ gan, tăng cường sức đề kháng cho cơ thể, lại vừa giảm thiểu dự phân giải protein. Do chức năng gan của người bệnh bị tổn thương, nếu ăn nhiều đường sẽ làm cho người béo lên, thậm chí hình thành gan nhiễm mỡ, làm tăng gánh nặng cho gan.

Protein: Với những người bị xơ gan, việc bổ sung protein cần tùy theo mức độ thiếu protein và tình trạng bệnh của từng người. Bệnh nhân ăn được thì dùng cách ăn uống, còn những ca tiêu hóa kém, thì cần nghĩ đến cho truyền axit amin, đạm, huyết tương. Mỗi ngày trong thức ăn có 60g protein là có thể thỏa mãn được nhu cầu, nên ăn thay đổi cá, thịt nạc,  trứng các loại, sữa các loại, chế phẩm đậu nành. Khi có chiều hướng tổn hại gan, mỗi ngày không nên vượt quá 20g.

Mỡ: Khi bị xơ gan, việc chuyển hóa mỡ bị ảnh hưởng, đồng thời sự chuyển hóa mỡ còn sẽ gây tổn hại gan, vì thế khi chức năng gan bị tổn hại rõ, cần ăn các loại thức ăn ít mỡ để giảm bớt gánh nặng cho gan, tăng cường bổ sung protein, đường, phòng ngừa phát sinh gan nhiễm mỡ.

Bổ sung vitamin và nguyên tố vi lượng: Xơ gan do nhiều nguyên nhân có thể gây thiếu vitamin và nguyên tố vi lượng, rau quả tươi có chứa nhiều vitamin và khoáng chất, nguyên tố vi lượng, là loại thức ăn tốt nhất. Chú ý bổ sung các loại vitamin B1, B2, C, E, K và các nguyên tố vi lượng như kẽm, silic với những ca đã xuất hiện triệu chứng thiếu vitamin cần cho uống hoặc tiêm bắp, tiêm dưới da.

Chia sẻ0

Xơ gan mất bù là giai đoạn cuối của xơ gan, khi mà tổn thương ở gan đã lớn tới mức phần gan chưa bị tổn thương không còn khả năng bù trừ về mặt chức năng cho phần tổn thương nữa. Giai đoạn này thường là khi đã có tới 80-90% cấu trúc gan bị tổn hại. Những triệu chứng phổ biến nhất của xơ gan mất bù được liệt kê sau đây :

Xuất huyết tiêu hóa

Huyết áp cao nội bộ tại tĩnh mạch cửa gan khiến cho hệ thống tĩnh mạch dạ dày – ruột bị áp lực, giãn ra và phồng to. Theo các bác sĩ, 50% bệnh nhân xơ gan đều có triệu chứng xuất huyết nội tạng. Vì các tĩnh mạch này có thành khá mỏng manh nên sẽ rất dễ vỡ, gây hiện tượng xuất huyết.  Nguy cơ xuất huyết cũng tăng cao khi khả năng chuyển hóa vitamin K giúp cầm máu của gan giờ đây đã tê liệt nên khả năng cầm máu cũng không còn nhiều ý nghĩa.

Cổ trướng

Cổ trướng rất dễ nhận biết trong giai đoạn xơ gan mất bù, xuất hiện ở 85% bệnh nhân xơ gan. Dịch cổ trướng tập trung ở khoang bụng, gây một áp lực lên vùng bụng, đau đớn, nặng nề và ảnh hưởng lên cả hô hấp của bệnh nhân. Viêm phúc mạc màng bụng là một biến chứng thường xảy ra do cổ trướng, khi bị nhiễm khuẩn dịch tích tụ tại vùng bụng.

Vàng da

Trong giai đoạn xơ gan mất bù, da bệnh nhân đã chuyển sang màu vàng. Màu vàng cũng được thể hiện trên mắt, hay móng của bệnh nhân. Hiện tượng này xảy ra là bởi sự tích tụ của bilirubin trong gan và máu. Nguyên do là bởi chức năng gan tê liệt khiến cho sự giải độc của gan và hoạt động của ống mật cũng không hoạt động.

Chứng não gan

Chức năng của gan là giúp chuyển hóa nhiều hợp chất như vitamin, protein .. thành những chất đơn giản hơn và thải độc. Trong xơ gan mất bù, gan không còn đảm đương những chức năng này được nữa khiến cho độc tố trong cơ thể tăng lên, nhất là amioniac.  Khi lượng ammoniac tăng cao trong máu và não sẽ gây ra hiện tượng cấp cứu là chứng não gan. Cụ thể là bệnh nhân sẽ mất ý thức về hành vi, lời nói, mắt mờ,  mất định hướng, mệt mỏi và nhược cơ. Nếu không có sự can thiệp kịp thời, một cơn co giật nguy hiểm sẽ xảy ra và có thể đưa bệnh nhân tới tử vong.

Ngọc Linh

Chia sẻ0

Chế độ ăn với những người bệnh gan là không thể chủ quan, bởi nếu một chế độ dinh dưỡng hợp lý không những giúp người bệnh chống lại những triệu chứng của bệnh mà đồng thời còn giúp họ có một cơ thể khỏe mạnh. Chính vì vậy, việc chú ý đến những thức ăn có hại cho gan là rất quan trọng.

Bệnh xơ gan cần phải kiêng rượu, bia, thuốc lá. Hình ảnh minh họa.

Tuyệt đối không được uống rượu, cồn rượu vì có thể làm cho tế bào gan bị tổn thương cấp, aminophearaza tăng cao, viêm gan nặng hơn, dẫn đến chứng mỡ gan, viêm gan nghiện rượu và xơ gan.

Với những thức ăn kích thích như hành, gừng, ớt… nên ăn ít thì tốt hơn, bởi đây là những thức ăn cay nóng, trợ thấp nhiệt, làm cho thấp nhiệt ở gan nặng thêm, khiến cho các triệu chứng lâm sàng càng nặng hơn.

Hết sức tránh những đồ rán beo ngậy, bởi chúng rất khó tiêu, đồng thời dễ sinh thấp nhiệt sinh nhiệt, bất lợi nhiều cho việc hồi phục.

Ăn những thức ăn từ thiên nhiên là chính, hết sức tránh ăn những đồ ăn sẵn, bởi ít nhiều những đồ ăn này cũng có chất bảo quả và màu thực phẩm nhân tạo. Đồng thời, khi ăn những thức ăn thiên nhiên cần phải rửa cho thật sạch, tránh để thuốc trừ sâu ở bề mặt làm hại gan nặng hơn.

Viêm gan vàng da cấp thấp nhiệt nội thịnh, chính vì thế cần tránh những thức ăn cay nóng như thịt cừu, thịt gà, đinh hương, hạt tiêu…

Bệnh nhân xơ gan do áp lực tĩnh mạch cửa tăng cao mà gây giãn tĩnh mạch ở các mức độ khác nhau, chủ yếu có giãn tĩnh mạch thực quản, giãn tĩnh mạch trong dạ dày và giãn tĩnh mạch đoạn dưới thực quản. Nếu ăn uống không chú ý, rất dễ làm cho những tĩnh mạch đang giãn bị vỡ, xuất huyết đường tiêu hóa, dẫn đến hôn mê gan, người nặng có thể tử vong, vì vậy người bệnh xơ gan cần tránh ăn những loại thịt cứng, có sụn hoặc có xương, cùng các loại rau chứa quá nhiều xơ thực vật, bởi những thức ăn này rất dễ làm tổn thương tĩnh mạch bộ giãn.

Thu Hằng

Chia sẻ0

Bụng to ra

Biểu hiện đầu tiên dễ nhận thấy nhất của xơ gan cổ trướng là vòng bụng to ra bất thường. Khi bệnh nhân nằm ngửa và thẳng người sẽ nhìn thấy phần bụng 2 bên to ra và trễ xuống do dịch đồng thời da căng ra và hơi vàng – một triệu chứng điển hình khi gan bị tổn thương. Dùng tay gõ nhẹ vào vùng bụng có cảm giác như tạo ra một cử động “sóng nước” trên da  Nếu cổ trướng nặng, khi bác sĩ dùng kim y khoa để chọc vào vùng bụng sẽ phát hiện dịch vàng chảy ra.

Rối loạn hoạt động dạ dày ruột

Việc tiêu hóa kém đi, bệnh nhân luôn cảm thấy no ứ dù chỉ ăn uống rất ít và hoạt động tiêu hóa của ruột sụt giảm. Do tích tụ dịch tại vòng bụng là chủ yếu tạo áp lực lớn nên hoạt động dạ dày-ruột hoạt động kém đi, sẽ gây ra táo bón, khó thải phân. Cảm giác ợ nóng và buồn nôn cũng có gặp phải.

Ức chế hô hấp

Khi có sự tích dịch trong cơ thể sẽ gây ảnh hưởng lên phổi gây khó thở. Nhịp thở của bệnh nhân nhanh và ngắn hoặc rất khó khăn để có thể thở sâu. Có khoảng 5-10% bệnh nhân cổ trướng có dịch bao quanh khoang phổi được gọi là tràn dịch phế mạc gan-phổi hay tràn dịch màng phổi. Nếu dịch gây những hậu quả nghiêm trọng lên hô hấp như ho kéo dài, thiếu oxy thì bác sĩ có thể chỉ định chọc hút dịch.

Vài triệu chứng khó chịu khác

Bệnh nhân thường cảm thấy mệt mỏi. Họ khó thở, cảm thấy nặng nề trong các hoạt động di chuyển.  Lưng và hông cảm giác đau nhức do chịu sức nặng kéo dài. Đôi khi dịch ứ tràn xuống phần chân và tích tụ tại đầu gối hay mắt cá chân. Trong trường hợp này không nên di chuyển nhiều và nên nằm hay ngồi ở tư thế chân gác cao trên gối sẽ giúp giảm bớt sưng đau.

Chia sẻ0

Các biến chứng có thể gặp do xơ gan

Biến chứng hay găp : Nôn ra máu và đi ngoài phân đen. Xơ gan giai đoạn muộn kèm theo tình trạng vỡ tĩnh mạch thực quản, tĩnh mạch dạ dày. Từ đó gây chảy máu nặng, hay tái phát và tỷ lệ tử vong cao. Khi có chảy máu, bệnh nhân cần được nội soi cầm máu bằng thắt các búi giãn tĩnh mạch thực quản bằng vòng cao su, tiêm chất gây xơ qua máy nội soi dạ dày ống mềm kết hợp với điều trị nội khoa.

Một biến chứng hay gặp nữa do xơ gan có thể kể tới như hôn mê gan. Tình trạng hôn mê gan thường xảy ra sau các yếu tố thuận lợi như nôn ra máu, nhiễm khuẩn… người bệnh thường tử vong sau biến chứng này.

Ngoài ra, bệnh nhân bị xơ gan cũng rất dễ nhiễm trùng như nhiễm khuẩn dịch cổ trướng, viêm phổi, lao phổi làm cho xơ gan nặng lên.

Người ta cũng thống kê được rằng, tỷ lệ bệnh nhân ung thư gan trên gan xơ là khá cao.

Xử lý với các biến chứng do xơ gan

Hiện nay chưa có cách nào có thể điều trị đặc hiệu hay làm đảo ngược lại quá trình bệnh lý của xơ gan. Điều trị xơ gan đòi hỏi những hiểu biết về lịch sử, sinh lý bệnh và diễn tiến của bệnh. Căn cứ vào nguyên nhân và mức độ thương tổn của gan.

Bệnh nhân xơ gan cần được nghỉ ngơi, ăn đủ chất hợp khẩu vị; đủ calo, nhiều sinh tố, đạm; hạn chế mỡ, ăn nhạt khi có phù.

Về thuốc, dùng các thuốc làm tăng cường chuyển hóa tế bào gan như vitamin C, B12; glucocorticoid dùng trong đợt tiến triển của xơ gan do viêm gan virut, xơ gan ứ mật; các thuốc tăng cường chuyển hóa đạm; khi protein trong máu giảm nhiều dùng các dung dịch có chứa albumin hoặc các loại đạm tổng hợp; khi có phù, cổ trướng to cần phối hợp dùng các thuốc lợi tiểu, hoặc chọc dịch cổ trướng khi có chỉ định…

Chia sẻ0